Κατ’ αρχήν, προκειμένου να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, οφείλω να αναφερθώ στη γενικότερη πολιτική θέση που με εκφράζει. Υποστηρίζω τις προσπάθειες χειραφέτησης των λαών και αλλαγής του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου, γιατί πιστεύω πως έχει καταστεί ολοφάνερο το γεγονός ότι το καπιταλιστικό σύστημα, ειδικά στην νεοφιλελεύθερη εκδοχή της αποθέωσης της ανταγωνιστικότητας, της ανηλεούς επιδίωξης μεγιστοποίησης του κέρδους και της υποχώρησης των εργασιακών δικαιωμάτων, έχει αποδείξει τις δομικές του αδυναμίες και αντιφάσεις. Από την άλλη, δεν πιστεύω στους Μεσσίες και η οποιαδήποτε ριζοσπαστική πολιτική πρωτοβουλία υπόκειται σε διαρκή κριτική παρακολούθηση. Το ζήτημα είναι να φτάσουμε σε μία δικαιότερη κοινωνία, χωρίς όμως να βιώσουμε τις στρεβλώσεις και τις ενίοτε εγκληματικές πρακτικές φίμωσης της πολυφωνίας που σημάδεψαν αρνητικά τον υπαρκτό σοσιαλισμό.
Το νέο σύνταγμα της Βολιβίας
Ως προς τη διαδικασία της αναθεώρησης
Η πρώτη παρατήρηση όσον αφορά στο νέο σύνταγμα της Βολιβίας έχει να κάνει με τη διαδικασία έγκρισής του. Προκειμένου να τεθεί σε ισχύ το νέο σύνταγμα, διενεργήθηκε δημοψήφισμα. Οι διεθνείς παρατηρητές ανέφεραν ότι οι διαδικασίες ήταν διαφανείς και δεν υπήρχαν κρούσματα νοθείας. Τελικώς το νέο σύνταγμα εγκρίθηκε από το λαό της Βολιβίας με ποσοστό περίπου 60%.
Το μεγάλο δίδαγμα από την ανωτέρω διαδικασία είναι ότι ο λαός εμφανίζεται πραγματικά κυρίαρχος όσον αφορά στη λήψη απόφασης για μία κορυφαία διαδικασία, όπως η αναθεώρηση του συντάγματος. Συνεπώς, καταρρέει σε μεγάλο βαθμό η παραφιλολογία των «πολιτισμένων» και «δημοκρατικών» ηγετών του «ανεπτυγμένου» κόσμου, περί αναχρονιστικών, αντιδημοκρατικών πρακτικών στις χώρες της Λατινικής Αμερικής που επιχειρούν μία σοσιαλιστική στροφή. Τι πιο δημοκρατικό και πολιτικά ορθό από την παλλαϊκή συμμετοχή στην έγκριση ή μη του καταστατικού χάρτη μίας χώρας;
Όσον αφορά στην Ελλάδα, τρίζουν τα κόκαλα του Αριστοτέλη που συνέγραψε την «Αθηναίων Πολιτεία», στην οποία περιγράφονται τόσο προχωρημένες πολιτικές διαδικασίες, που μπορούν να χαρακτηρίσουν το σημερινό πολίτευμα ως «τραγελαφική ολιγαρχία με ανά τετραετία καθοδηγούμενη, εορταστική εκλογοπανήγυρη». Γιατί εμείς εδώ – οι, κατά Άδωνι Μπουμπούκο, απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, των θεμελιωτών της δημοκρατίας κλπ. – έχουμε ξεχάσει τι σημαίνει δημοψήφισμα. Ο κατά το σύνταγμα κυρίαρχος ελληνικός λαός προβατηδόν αναγκάζεται να πειθαρχεί στα κελεύσματα των εκάστοτε κυβερνητικών επιλογών, στις οποίες δεν τολμούν να αντιτεθούν οι βουλευτές της συμπολίτευσης γιατί θα διαγραφούν.
Ο πρωθυπουργός είχε χαρακτηρίσει σε προεκλογικό debate ταραχοποιούς τους φοιτητές που διαδήλωναν ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος περί του δημόσιου χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έστω, ότι δεχόμαστε ότι φοιτητές ήταν και είναι ταραχοποιοί, εαμοβούλγαροι και αλητήριοι:
Μήπως θα είχε αποφευχθεί η οποιαδήποτε διαδήλωση, εάν η αναθεώρηση του Συντάγματος, είχε τεθεί σε δημοψήφισμα, όπως στη Βολιβία;
Ποιος θα τολμούσε όμως να κάνει δημοψήφισμα όταν πέρα από το άρθρο 16, προτάθηκε και η αναθεώρηση του άρθρου 24 για την προστασία των δασών και το καλοκαίρι που ακολούθησε αποτεφρώθηκε η Ηλεία, η Αρκαδία, η Εύβοια και άλλες περιοχές;
Ποιος να τολμήσει δημοψήφισμα που θα αποδυνάμωνε το ρόλο του Συμβουλίου της Επικρατείας και των λοιπών δικαστηρίων ως προς τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων και των διοικητικών πράξεων, όταν ο λαός αισθάνεται ως μόνο καταφύγιο και προστασία από την αυθαιρεσία της εξουσίας αυτόν ακριβώς τον έλεγχο;
Σύντομη προσέγγιση στο περιεχόμενο του αναθεωρημένου συντάγματος της Βολιβίας
1) Προστασία των ιθαγενών
Η Βολιβία αυτοανακηρύσσεται «πολυεθνικό» κράτος και αναγνωρίζεται η υπόσταση 36 διαφορετικών φυλών ιθαγενών, των οποίων οι γλώσσες μαζί με τα ισπανικά αποτελούν τις επίσημες γλώσσες του κράτους. Δίνονται δικαιώματα όσον αφορά στην αυτοδιοίκηση των κοινοτήτων των ιθαγενών και εύρος αρμοδιοτήτων όσον αφορά στη διαχείριση των φυσικών πόρων. Συγκεκριμένα, δίνεται η δυνατότητα οι κοινότητες των ιθαγενών να επιβάλλουν φόρους στις επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται φυσικούς πόρους, ώστε να υπάρχει αναδιανομή εσόδων προς όφελος των κοινοτήτων.
ΣΧΟΛΙΟ: Είναι προφανές ότι μία μεγάλη μερίδα του Βολιβιανού λαού, οι φυλές των ιθαγενών έχουν την ευκαιρία να ξεφύγουν από μακραίωνη περιθωριοποίηση και καταπίεση. Επίσης τίθενται οι προϋποθέσεις για την έξοδο από την οικονομική τους ανέχεια. Όμως θα πρέπει να υπάρξουν και οι κατάλληλοι μηχανισμοί ελέγχου, ώστε να μη δημιουργηθεί μία νέα άρχουσα κάστα, η οποία, εκμεταλλευόμενη τα δικαιώματα που προκύπτουν από το νέο σύνταγμα, θα δημιουργήσει νέες προβληματικές καταστάσεις.
2) Εθνικοποίηση των φυσικών πόρων
Οι φυσικοί πόροι της χώρας εθνικοποιούνται στο σύνολό τους και ανακηρύσσονται «ακατάσχετη περιουσία του Βολιβιανού λαού». Τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου θα ανήκουν σε κρατική εταιρία, που θα τα διαχειρίζεται προς όφελος του λαού. Οι ιδιωτικές εταιρίες θα μπορούν να διενεργούν εργασίες εκμετάλλευσης, πληρώνοντας όμως αντίτιμο στο κράτος της Βολιβίας.
ΣΧΟΛΙΟ: Τα γιάπικα και νεοφιλελεύθερα παπαγαλάκια θα σπεύσουν να σχολιάσουν ότι αυτού του είδους οι πρακτικές είναι αναχρονιστικές και ότι μόνο η ελεύθερη αγορά μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική ανάπτυξη κοκ. Όμως είναι βαθιά ριζοσπαστικό και κοινωνικά ωφέλιμο οι φυσικοί πόροι να θεωρούνται αγαθό και όχι προϊόν, αφού η απελευθέρωση της αφοράς φυσικών πόρων και ενέργειας στον «ανεπτυγμένο» κόσμο ήδη έχει προκαλέσει μεγάλες στρεβλώσεις και δεν έχει διευκολύνει τις προσπάθειες προστασίας του περιβάλλοντος. Και πάλι όμως θα πρέπει να τονίσουμε ότι για να έχουν νόημα οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να υπάρχει δημοκρατικός και αυστηρός ελεγκτικός μηχανισμός, προκειμένου να μη δημιουργηθεί μία διαφθαρμένη νομενκλατούρα, που θα οδηγήσει τις κρατικές εταιρίες στη χρεοκοπία και το λαό σε νέα φτώχεια.
3) Εργασιακά δικαιώματα
Απαγορεύονται οι αδικαιολόγητες απολύσεις και η κυβέρνηση υποχρεούται να προωθεί την επαγγελματική σταθερότητα. Δίνεται η δυνατότητα στους εργαζομένους, οι οποίοι εργάζονται σε εταιρίες που κηρύσσουν πτώχευση να αναλαμβάνουν οι ίδιοι την επιχείρηση και να ανασχεδιάζουν τη λειτουργία της προς όφελος των τοπικών κοινοτήτων.
ΣΧΟΛΙΟ: Τη στιγμή που στην Ευρώπη και στην Αμερική, κυριαρχούν οι τάσεις της ενοικίασης εργαζομένων, των ευέλικτων εργασιακών σχέσεων, της κατάρρευσης του έρωτα και της οικογένειας μέσω ανεξέλεγκτων ωραρίων, η Βολιβία, τιμώντας το αίμα που χύθηκε για την κατάκτηση βασικών εργασιακών δικαιωμάτων προχωρά σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις προς όφελος των εργαζομένων. Η οικονομική κρίση που πλήττει τον παγκόσμιο οικονομικό σύστημα συνοδεύεται από απολύσεις και κλείσιμο επιχειρήσεων. Μήπως οι εργαζόμενοι πρέπει αντί να απεργήσουν να διώξουν τα παχουλά αφεντικά και στελέχη, με τα κότερα και τα φράγκα στη Ελβετία, κλοτσηδόν από τα εργοστάσια και να αναλάβουν τον έλεγχο της παραγωγής;
4) Κατάργηση των στρατιωτικών βάσεων
Η Βολιβία αυτοανακηρύσσεται «ειρηνικό κράτος». Έτσι, προβλέπεται κατάργηση των στρατιωτικών βάσεων ξένων κρατών στο βολιβιανό έδαφος και απαγόρευση ίδρυσης νέων.
ΣΧΟΛΙΟ: Όπως έλεγε ο αείμνηστος παππούς μου (υιοθετώντας την έκφραση που σε αυτές περιπτώσεις συνηθίζεται να λέγεται στην Ευρυτανία) , για να πάρει ένας πολιτικός μία τόσο γενναία πολιτική απόφαση πρέπει να είναι που...ράς. Είναι προφανές ότι ο Μοράλες δε θα αφεθεί ήσυχος, γιατί η εκδίωξη των στρατιωτικών βάσεων και η ουδετερότητα δεν πριμοδοτούνται στον βίαιο κόσμο μας. Στην Ελλάδα, χορτάσαμε να ακούμε «έξω οι βάσεις του θανάτου». Και θα πει κανείς ναι, αλλά εμείς έχουμε τον εξ’ ανατολών κίνδυνο. Ε, και με Σούδα και με ΝΑΤΟ στη Λάρισα και όλο το πρακτοριλίκι της CIA σε ελληνικό έδαφος, πάλι τους Τούρκους χαϊδεύουνε, οπότε ποιο το νόημα; Ας ελπίσουμε η προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης και χειραφέτησης της Βολιβίας να μην προσκρούσει στη βία των ισχυρών.
Αντί επιλόγου
Τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι ο Έβο Μοράλες, πραγματικά θέτει τις βάσεις για ριζοσπαστικές αλλαγές στη Βολιβία. Οι αντιδράσεις στο νέο σύνταγμα προέρχονται από τις πλούσιες επαρχίες και είναι φανερό ότι σε μεγάλο μέρος υποκινούνται από συνήθεις υπόπτους παίκτες της διεθνούς σκακιέρας. Όταν το μεγαλύτερο μέρος του λαού της Βολιβίας στην κυριολεξία πεινά και πένεται, δεν είναι δυνατόν να μην υπάρξει ρήξη με τις δυνάμεις του κατεστημένου. Ο Μοράλες προέβη σε μία συνταγματική αναθεώρηση που εγκρίθηκε με τρόπο βαθιά δημοκρατικό και η οποία συντείνει στην κοινωνική συνοχή, παρά τις αναπόφευκτες συγκρούσεις. Ας ελπίσουμε ότι οι παρεμβάσεις στα εσωτερικά της χώρας δε θα είναι καταστροφικές και ότι δε θα δημιουργηθεί μία νέα νομενκλατούρα που τελικώς θα αναγάγει το νέο σύστημα εξουσίας σε δικτατορία. Θα παρακολουθούμε τα γεγονότα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου